Φυσικοθεραπεία vs Κινησιοθεραπεία: Ποιες είναι οι διαφορές τους;

O Φυσικοθεραπευτής - Κινησιοθεραπευτής Μάριος Δαβαριάς, μας ενημερώνει για τις διαφορές της φυσικοθεραπείας και της κινησιοθεραπείας και μας δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες για να γνωρίζουμε τα πλεονεκτήματα τους...

Τόσο οι φυσικοθεραπευτικές όσο και οι  κινησιοθεραπευτικές  μέθοδοι  είναι ένα αναπόσπαστο  κομμάτι  της  θεραπευτικής αποκατάστασης.

Η κινησιοθεραπεία είναι μια ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη επιστημονικά  παρέμβαση η οποία «απαραίτητα»  πρέπει   να είναι μία  ενσωματωμένη  και  βασική  θεραπευτική μορφή  φυσικοθεραπείας, που χρησιμοποιείται  για την αντιμετώπιση ποικίλλων σωματικών προβλημάτων,  με πρακτική εφαρμογή σε ένα ευρύ φάσμα χρόνιων παθήσεων και τραυματισμών.

Συνίσταται κυρίως σε ασθενείς που πάσχουν από:

• Χρόνιους πόνους και φλεγμονές στην σπονδυλική στήλη (αυχεναλγίες-οσφυαλγίες-ισχιαλγίες) και στα άκρα.
• Σε ασθενείς με λανθασμένα και κακά πρότυπα κίνησης και στάσης.
• Σε ηλικιωμένους και μη με αρθροπάθειες και οστεοπόρωση.
• Ατροφία μυών.
• Πάρεση των άκρων ή νευρολογικά περιστατικά(αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, πάρκινσον,σκλήρυνση κατά πλάκας,πολυνευροπάθειες,κ.α).
•  Παχυσαρκία.
• Χρόνιες καρδιολογικές και αναπνευστικές παθήσεις.
• Σε αθλητές με κακώσεις συνδέσμων, τενόντων και  μαλακών μορίων.
• Σε κατάγματα άκρων και σπονδυλικής στήλης.
• Μετά από μεγάλες  χειρουργικές επεμβάσεις(καρδία,ισχία,γόνατα,σπονδυλική στήλη).

(Απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη κινησιοθεραπείας σε κάποιες από τις παραπάνω παθήσεις  είναι η εντολή έναρξης της άσκησης από τον θεράπων ιατρό κρίνοντας και συνεκτιμώντας την κατάσταση του ασθενούς και κυρίως το στάδιο επούλωσης ή πώρωσεως  του κατάγματος).

Σαν μέθοδος έχει αρκετά πλεονεκτήματα αφού θεωρείται ένας από τους καλύτερους τρόπους πρόληψης και θεραπείας και διατήρησης του αποτελέσματός της σε βάθος χρόνου. Βασίζεται πάνω σε κινησιολογικές δομές, μελετώντας την ανθρώπινη κίνηση ενώ ταυτόχρονα συνδυάζει την ανατομική και τη νεύρο-φυσιολογική γνώση του ανθρώπινου οργανισμού.

Συνθέτοντας  κατάλληλα αυτές τις αξιόπιστες εφαρμογές αποκατάστασης μπορεί  να βελτιστοποιηθεί  το θεραπευτικό αποτέλεσμα και να προσφέρει ολοκληρωμένη υποστήριξη και φροντίδα ανακουφίζοντας τα συμπτώματα σε σχέση με ψυχοσωματικές νόσους και μυϊκές δυσλειτουργίες κ.α.

Η κινησιοθεραπεία δίνει την ικανότητα να αναδειχθεί πλήρως ο κυρίαρχος ρόλος της άσκησης και ιδίως της ελεγχόμενης και εξατομικευμένης άσκησης που σπανίζει στα προγράμματα φυσικοθεραπευτικής  αποκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ΄ναι επιτηρούμενη και επιβλεπόμενη από κάποιον ειδικό διπλωματούχο φυσικοθεραπευτή και ειδικό κινησιοθεραπευτή.

Η εξατομίκευση, η ατομικότητα  και η επίβλεψη της κινησιοθεραπείας  έχει ιδιαίτερη σημασία στην απόδοση του  φυσικοθεραπευτικού αποτελέσματος  ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες αποτυχίας σχεδιασμού  και τυχόν επιδείνωσης. Στο εξωτερικό,  κυρίως σε προηγμένα ιατρικά και επιστημονικά κράτη, η εφαρμογή  επιβλεπόμενης κινησιοθεραπείας  είναι μονοθεραπεία,  χωρίς την εφαρμογή φυσικών ηλεκτροθεραπευτικών  μέσων (διαθερμίες,ρεύματα,υπέρηχοι κ.α) ή έστω μικρή χρονική εφαρμογή αυτών, μόνο ως  προθερμαντικά μέσα για την επακαλουθούμενη  ασκησιοκινησιοθεραπεία. Στην Ελλάδα λόγω της φυσικοθεραπευτικής  διευκόλυνσης  και εξυπηρέτησης,  έχουν επικρατήσει τα ηλεκτροθεραπευτικά μέσα ως εφαρμογή  στην αποκατάσταση είς βάρος της αναγκαίας και χρήσιμης κινησιοθεραπείας .

Έτσι οι ασθενείς μαθαίνουν και συνηθίζουν πολλές φορές σε λανθασμένες  και ελλιπείς αποκαταστασιακά φυσικοθεραπευτικές μεθόδους χωρίς να παίρνουν το προσδοκώμενο,   επιθυμητό  αποτέλεσμα  και  το όποιο όφελος είναι κυρίως αποτέλεσμα του  ‘time effect’ και  πολύ λιγότερο ως καθόλου των ηλεκτροθεραπευτικών μεθόδων.

Η σωστή κινησιοθεραπεία απαιτεί  φυσικοθεραπευτή να επιβλέπει  από το πρώτο έως το τελευταίο κομμάτι της άσκησης με  συνεχή έλεγχο  της εκτέλεσης των ασκήσεων, καθ' όλη τη διάρκεια παραμονής  στους χώρους φυσικοθεραπείας-κινησιοθεραπείας. Για αυτό ολοένα και περισσότερες έρευνες αποδεικνύουν  καλύτερα και ταχύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα της supervised (επιβλεπόμενης)  κινησιοθεραπείας  απ’ ότι  η ανεξέλεγκτη και τυποποιημένη  φυσικοθεραπεία.

Η κινησιοθεραπεία απαιτεί εκτός εξαιρέσεων ικανό φυσικοθεραπευτικό χρόνο. Ο ίδιος θεραπευτής    δεν μπορεί ταυτόχρονα να θεραπεύει και να επιβλέπει και δεύτερο ασθενή αφού είναι  κυρίως δια χειρός θεραπεία με την ευρεία γκάμα κινησιοθεραπευτικών τεχνικών και μεθόδων που έχουν επικρατήσει.

Στην κινησιοθεραπευτική  αποκατάσταση,  ο ασθενής έρχεται εκ των πραγμάτων πιο κοντά στον φυσικοθεραπευτή και το ανάποδο βέβαια.  Η φυσικοθεραπευτική γνώση και δουλειά αναλαμβάνει ρόλο και θέση, αφήνοντας στην άκρη τα μέχρι τώρα ηλεκτροθεραπευτικά μέσα που μετέτρεψαν τον επιστήμονα θεραπευτή,  σε χειριστή μηχανημάτων που δεν ξεχωρίζει ο καλός από τον κακό θεραπευτή, ο διπλωματούχος από τον ασκούμενο βοηθό αφού όλοι είναι ίδιοι ως  θεραπευτές –χειριστές  μηχανημάτων.

Η κινητοποίηση μέσω άσκησης επιτυγχάνεται σε διάφορα επίπεδα και θέσεις  με στόχο την:

• αποκατάσταση της καλής λειτουργίας της σπονδυλικής στήλης.
• βελτίωση των σωματικών αντοχών.
•  ενδυνάμωση των μυών.
• σταδιακή απώλεια βάρους.
• αύξηση του εύρους τροχιάς των αρθρώσεων.
• αύξηση της δύναμης και  αντοχής.
• Ελαστικότητας-διατατικότητας.
• ιδιοδεκτικότητας μέσω βελτίωσης της  νευρομυικής  συναρμογής του ασθενούς.

Έχοντας ως σκοπό να αναπτύξει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε ο ασθενής να  μπορεί να ανταπεξέλθει  στις εκάστοτε  λειτουργικές του δραστηριότητες και ανάγκες όσο γίνεται πιο ομαλά και φυσιολογικά. Παράλληλα θέτει στόχους που τους παρακολουθεί και αν χρειαστεί τους τροποποιεί, ενημερώνοντας τους ασθενείς  για την σωστή λειτουργία του σώματος τους και τους λόγους που προκάλεσαν μυοσκελετικά προβλήματα ή άλλα συμπτώματα.

Εκτός από την επιλογή των σωστών ασκήσεων, η επιτυχής έκβαση εξαρτάται από το πόσο συνεργάζεται   ο θεραπευτής και ο ασθενής. Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης  και η ενεργοποίηση του ασθενή να κάνει τις ασκήσεις τακτικά,  είναι ένα βασικό συστατικό για τον κινησιοθεραπευτή.

Στην ουσία, η προσέγγιση της θεραπείας δεν περιορίζεται σε μια περιοχή του σώματος κατά διαστήματα, αλλά η προσέγγιση θεραπείας για την εξασθενημένη δομή του σώματος αποκαθίσταται με τρόπο ολιστικό. Πραγματοποιείται  ως τα όρια ανοχής του πόνου, χωρίς να επιφέρει ενόχληση αλλά  επιλύνοντας  τόσο κεντρικά  όσο και περιφερικά προβλήματα.   Ο ασθενής επαναφέρεται  στην πρότερη αρχική του κατάσταση ότι αφορά την υγεία και την αυτοεξυπηρέτηση του μέσω της ήπιας σωματικής άσκησης.

Τα προγράμματα  κινησιοθεραπευτικής άσκησης βοηθούν ταυτόχρονα και στον καλύτερο  αυτοέλεγχο των συμπτωμάτων περιλαμβάνοντας:

• ενεργητικές /παθητικές ασκήσεις  ή συνδυασμός.
•  υποβοηθούμενες/αυτοβοηθούμενες/υποστηριζόμενες ασκήσεις.
• ασκήσεις συντονισμού και ισορροπίας.
•  κινητικές ασκήσεις επανεκπαίδευσης.
• ιδιοδεκτικές ασκήσεις.
• θεραπευτικές ασκήσεις με  μηχανικά όργανα.
• τεχνικές μυοχαλάρωσης και ευεξίας.
• ειδικές τεχνικές κινητοποίησης(PNF,McKenzie,manual therapy) κ.α.

Η κινησιοθεραπεία όμως σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αντενδείκνυται διότι μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα ή ακόμη να καθυστερήσει την φυσική  αποκατάσταση της πάθησης. Αυτό μπορεί να αφορά τα εξής:

• σοβαρή γενική κατάσταση του ασθενούς που να απαγορεύει οποιαδήποτε κίνηση.
•  η ύπαρξη πυρετού και τυχόν αδιαθεσία, αδυναμία, κακουχία.
• οξεία φλεγμονή των αρθρώσεων, περιαρθρικών ιστών και των μυών,τενόντων (μέχρι την εντολή έναρξης της άσκησης από τον θεράπων ιατρό).
•  κατάσταση αμέσως μετά από  διαστρέμματα ,κατάγματα,αιμοραγγικά εγκεφαλικα επεισόδια  και άλλους κοινούς τραυματισμούς-παθήσεις.
• ύπαρξη πολύ υψηλής ή πολύ χαμηλής αρτηριακής πίεσης πέραν των φυσιολογικών ορίων.
• καταστάσεις  αμέσως μετά  τη χειρουργική διαδικασία πριν από την αφαίρεση ραμμάτων (πάντα με την συμβουλή του ιατρού).

Η εξατομίκευση των προγραμμάτων άσκησης  πρέπει να γίνεται ανάλογα με την πάθηση, την ηλικία, την ικανότητα του ασθενούς,το φύλο,τις συνοδές παθήσεις,το βάρος και τα λοιπά χαρακτηριστικά.

Αποδεικνύεται  περίτρανα ότι  η κατάλληλη θεραπεία είναι  η προσωπική και  ατομική θεραπεία πάντα αυστηρώς επιτηρούμενη  και όχι η γενικευμένη και απρόσωπη θεραπεία που βλέπει τους  ασθενείς αριθμητικά και ποσοτικά  χωρίς να εστιάζει στον  πραγματικό τους  σωματικό πόνο. Η φυσικοθεραπεία -  κινησιοθεραπείας μεταπίπτει αυτομάτως σε ποιοτική και καθόλου ποσοτική υπόθεση. Βλέποντας τον ασθενή σαν άτομο με ξεχωριστό πρόβλημα και οντότητα που η πάθηση του είναι μοναδική ως προς την φυσικοθεραπευτική της αποκατάστασης και δεν αποτελεί μέρος ενός κοινού και γενικού  θεραπευτικού σχήματος που δεν ξεχωρίζει ασθενή από ασθενή και κυρίως πάθηση από πάθηση.

Εν κατακλείδι η κινησιοθεραπεία είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στην φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της φυσικοθεραπείας στο σύνολο της, χωρίς να παραβλέπετε το ένα έναντι του άλλου στο θεραπευτικό σχεδιασμό.

Οι ασθενείς από την πλευρά τους να μην λησμονούν και να επιδιώκουν την άσκηση στο καθημερινό τους πρόγραμμα  για την όσο δυνατόν μακροπρόθεσμη διατήρηση της ευεξίας και της καλής ποιότητας ζωής. Πάντα όμως αφού έχουν διδαχθεί τα ειδικευμένα προγράμματα θεραπευτικής άσκησης από ειδικούς φυσικοθεραπευτές -κινησιοθεραπευτές και είναι έτοιμοι και ικανοί να τα εφαρμόσουν με επιτυχία.