Ξυλογάφα κολεόπτερα ή "σαράκι"!
Ο Αθανάσιος Μπάκος Γεωπόνος M.Sc, απόφοιτος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών σου εξηγεί αναλυτικά τι ισχύει για τα ξυλοφάγα έντομα (σαράκι), τις ζημιές που προκαλούν και την αντιμετώπιση τους. Με την έννοια «σαράκι» αναφερόμαστε σε όλα τα ξυλοφάγα έντομα που ανήκουν στην τάξη των κολεοπτέρων (Coleoptera) και προσβάλλουν τόσο τα ακατέργαστα όσο και τα κατεργασμένα ξύλα. Όλα τα σαράκια προσβάλλουν όλων των ειδών τα ξύλα, προκαλώντας οπές οβάλ ή στρογγυλές διαμέτρου μεγέθους ανάλογου με το μέγεθος των ακμαίων τους που κυμαίνεται από 0,3 έως 13 χιλιοστά. Δυστυχώς, η παρουσία τους συνήθως γίνεται αντιληπτή, όταν η ζημιά έχει ήδη προχωρήσει και ο πληθυσμός των εντόμων έχει αυξηθεί, από τις μικρές οπές σε επιφάνειες ξύλων ή από το πριονίδι σε μορφή λεπτής σκόνης (πούδρα) που αναδύεται από τα κανάλια εξόδου των ακμαίων αναπαραγωγικών εντόμων. Οι ζημιές εμφανίζονται σε κάθε ξύλινο υλικό αλλά συνήθως μας απασχολούν όταν παρουσιάζονται σε πατώματα, κουφώματα, ξύλινες οροφές, έπιπλα, ντουλάπες, ξύλινα σκάφη, ξύλινες εικόνες, έργα τέχνης και βιβλία. Σε προσβολές χρόνιες από κάποια είδη ξυλοφάγων εντόμων προκαλείται ήχος από τη μάσηση του ξύλου, που θυμίζει γδάρσιμο ή και πιο έντονος που όταν εντοπίζεται σε ξύλινη στέγη αρχικά αποδίδεται σε τρωκτικά. Συνήθως δεν είναι δυνατό να εντοπιστούν τέλεια ή προνύμφες εντόμου ώστε να γίνει προσδιορισμός ή ταυτοποίηση του είδους. Έτσι καταλήγουμε στο είδος του εντόμου που εμφανίστηκε έμμεσα από το μέγεθος του πριονιδιού, από το σχήμα και το μέγεθος των οπών ή από την ηλικία του προσβεβλημένου ξύλου, το ποσοστό υγρασίας του, την προέλευση του, το είδος του κ.α. Καταπολέμηση με Yποκαπνισμό - Fumigation Με τον υποκαπνισμό επιτυγχάνεται ριζική καταπολέμηση σε περιπτώσεις ξυλοφάγων εντόμων, καθώς επιφέρει τον θάνατο σε όλα τα στάδια του βιολογικού κύκλου ξυλοφάγων εντόμων (αυγό-προνύμφη-νύμφη-τέλειο). Πρόκειται για μια ιδιαίτερη εφαρμογή απεντόμωσης με ένα την οποία ελέγχουμε την προσβολή σε περιπτώσεις που δεν μπορούμε να επέμβουμε με άλλες μεθόδους. Το υποκαπνιστικό σκεύασμα που χρησιμοποιούμε, η φωσφίνη ή φωστοξίνη (PH3) είναι μία χημική ουσία που δρα σε μορφή αερίου και σε ορισμένες θερμοκρασίες είναι τοξική και θανατηφόρα για όλα τα έντομα. Επειδή η φωσφίνη δρα στο αναπνευστικό σύστημα των εντόμων σε θερμοκρασία κάτω από 15 βαθμούς Κελσίου, κατά την οποία τα έντομα είναι σε διάπαυση (παρουσιάζουν μειωμένη αναπνευστική δραστηριότητα), παρατηρείται μειωμένη αποτελεσματικότητα. Σε συγκεκριμένη συγκέντρωση το ευέλικτο αέριο που αποδεσμεύεται με τη βοήθεια της υγρασίας του αέρα, διαπερνά όλες τις επιφάνειες (ξύλινα πατώματα, κάσες, έπιπλα, οροφές κτλ) με υψηλή διαπερατότητα. Η ποσότητα της φωσφίνης που χρησιμοποιείται είναι ανάλογη του όγκου του χώρου προς απεντόμωση με ταυτόχρονη αξιολόγηση παραμέτρων όπως η εσωτερική θερμοκρασία, η υγρασία και οι μικρές απώλειες που ίσως υπάρξουν. Η πιο σημαντική εργασία μετά το σωστό υπολογισμό της μορφής και της ποσότητας του σκευάσματος, είναι η στεγανοποίηση του χώρου εξωτερικά ώστε να μην διαφύγει τόση ποσότητα του αερίου όση χρειάζεται για να οδηγήσει σε αποτυχία της εφαρμογής. Για να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, η συγκέντρωση πρέπει να φτάσει στα επιθυμητά επίπεδα ώστε να εισχωρήσει σε βάθος σε όλες τις ξύλινες επιφάνειες και να θανατώσει όλα τα στάδια ζωής του εντόμου. Έτσι καλύπτονται εξωτερικά με πλαστικά καλύμματα πολλαπλών στρώσεων (multi layer) όλα τα κρίσιμα σημεία διαφυγής του αερίου όπως είναι παράθυρα, πόρτες, τζάκια και απορροφητήρες. Εσωτερικά στεγανοποιούνται οι πρίζες, τα φωτιστικά, οι ηλεκτρικοί πίνακες και όλες οι ηλεκτρικές συσκευές (ψυγεία, κουζίνες κ.λπ.) που θα παραμείνουν στο χώρο εφαρμογής. Το αέριο έχει την ιδιότητα να οξειδώνει ελάσματα χαλκού, χρυσού, ασημιού και μπρούντζου, ειδικότερα σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας και υγρασίας. Έτσι προστατεύουμε πάντα τις ηλεκτρικές συσκευές είτε με την απομάκρυνση τους όταν αυτό είναι δυνατό ή με την στεγανοποίηση τους (καμίνια προστασίας). Συνοψίζοντας, ο χώρος μετατρέπεται σε ένα «καμίνι καταπολέμησης», αφού διαχέεται σε όλο του τον όγκο του το αέριο χωρίς να διαφεύγει, ενώ οι ηλεκτρικές συσκευές που θέλουμε να προστατέψουμε προστατεύονται με τα «καμίνια προστασίας» που δημιουργούμε. Όταν έχουν πραγματοποιηθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια όλες οι εξωτερικές και εσωτερικές στεγανοποιήσεις, εισάγεται η ποσότητα της φωσφίνης που απαιτείται και ο χώρος «σφραγίζεται» για διάστημα 5-7 ημερών. Με το «άνοιγμα» του χώρου λαμβάνονται μετρήσεις που αφορούν στην συγκέντρωση της φωσφίνης για να επιβεβαιώσουμε ότι δεν διέφυγε σημαντική ποσότητα του αερίου ώστε να συμπεράνουμε ότι «πέτυχε» η απεντόμωση. Μετά τον προβλεπόμενο αερισμό για κάποιες ώρες, όταν δηλαδή οι συγκεντρώσεις γίνουν μηδενικές δεν παραμένει καμία τοξικότητα στο χώρο, καθώς τα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται δεν έχουν καθόλου υπολειμματική δράση. Προσοχή! Η εφαρμογή του υποκαπνισμού πρέπει να πραγματοποιείται πάντα παρουσία του γεωπόνου. Σημ: Εκτός από περιπτώσεις ξυλοφάγων εντόμων η εφαρμογή λαμβάνει χώρα και σε αποθηκευμένα προϊόντα όπως σιτηρά, άλευρα, όσπρια, ξηροί καρποί, σε σιλό, κοντέινερ, αμπάρια πλοίων και αποθήκες για τον έλεγχο διάφορων ζημιογόνων εντόμων αποθηκών. Αθανάσιος Μπάκος, Γεωπόνος Μ. Sc-Εντομολόγος, Μαρίνου Αντύπα 29 & Σουρή 1, Ηλιούπολη, 16345, ΑΤΤΙΚΗΣ, τηλ. 2109755070, www.apolymantiki-geoponiki.gr
