Φάρμακα που προκαλούν γνωστική εξασθένιση και εγκεφαλική ατροφία
Ο κ. Δημήτρης Παπαθάνασιου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής, μας εξηγεί βάσει μελετών πως κάποια φάρμακα ενδέχεται να προκαλέσουν πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου σε ηλικιωμένα άτομα.
Ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι πρέπει να αποφεύγουν φάρμακα τόσο κοινά όσο τα φάρμακα για το συνάχι και αρκετά άλλα συνταγογραφούμενα ή σε ελεύθερη πώληση φάρμακα, λένε οι συντάκτες μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου Νευρολογίας (Journal of the American Medical Association (JAMA) Neurology).
Αυτά τα φάρμακα έχουν αντιχολινεργική δράση (1), μπλοκάρουν δηλαδή την δράση της ακετυλοχολίνης, ενός νευροδιαβιβαστή (= χημικού αγγελιοφόρου) στον εγκέφαλο.
Η έρευνα έχει δείξει, εδώ και μια δεκαετία , μια σύνδεση μεταξύ των αντιχολινεργικών φαρμάκων και γνωστικής εξασθένισης και νοητικής παρακμής (πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου) σε ηλικιωμένους, και κατά συνέπεια αυξημένο κίνδυνο για άνοια.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο 2013 έδειξε ότι φάρμακα με ισχυρή αντιχολινεργική δράση προκαλούν γνωστική εξασθένιση -όταν λαμβάνονται συστηματικά- ακόμα και όταν χρησιμοποιούνται για το σχετικά μικρό χρονικό διάστημα των 60 ημέρων = 2 μήνες ! Τα λιγότερο ισχυρά φάρμακα οδηγούν στα ίδια αποτελέσματα εντός 90 ημερών=3 μήνες!
Μεγάλη ποικιλία φαρμάκων που πωλούνται ελευθέρα (!) ή με ιατρική συνταγή έχουν αντιχολινεργικές επιδράσεις όπως: αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, υπνωτικά, φάρμακα κατά της υπέρτασης, καρδιαγγειακής νόσου, κλπ.
Για τον προσδιορισμό των φυσικών αλλαγών που κρύβονται κάτω από τις αναφερόμενες ενέργειες, Shannon Risacher του Πανεπιστήμιου της Ιντιάνα (Η.Π.Α) και οι συνάδελφοι του διεξήγαγε μελέτη με 451 συμμετέχοντες, 73 ετών κατά μέσο όρο, εκ των οποίων 60 τουλάχιστον έπαιρναν ένα φάρμακο με μέτρια ή υψηλή αντιχολινεργική δράση (3).
Εκείνοι που παίρνουν τα φάρμακα αυτά είχαν λιγότερο καλά αποτελέσματα σε δοκιμασίες-τεστ για την μελέτη της βραχυπρόθεσμης μνήμης και στις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες όπως της εκτελεστικής λειτουργίας (αφορά τη λεκτική διατύπωση συλλογισμών, λογική σκέψη, λήψη αποφάσεων, εκτίμηση κίνδυνου, αξιολόγηση, εστιάσμο της προσοχής, προγραμματισμό και γενικώς επίλυση προβλημάτων) σε σύγκριση με εκείνους που δεν παίρνουν.
Είχαν χαμηλότερα επίπεδα του μεταβολισμού της γλυκόζης, που είναι βιολογικός δείκτης της δραστηριότητας του εγκεφάλου, ιδιαίτερα στον ιππόκαμπο, μια περιοχή που σχετίζεται με τη μνήμη και είναι η πρώτη που επηρεάζεται κατά την έναρξη της νόσου του Alzheimer. Επίσης παρουσίαζαν ατροφία του εγκεφάλου.
Η σοβαρότητα των επιπτώσεων αυτών αυξάνεται με τον αριθμό των αντιχολινεργικών φαρμάκων που έλαβαν οι συμμετέχοντες.
« Τα αποτελέσματα αυτά παρέχουν ενδείξεις σχετικά με τη βιολογική βάση των γνωστικών προβλημάτων που σχετίζονται με αντιχολινεργικά φάρμακα, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που εμπλέκονται », εξηγεί ο ερευνητής.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ερευνητικά δεδομένα, οι γιατροί πρέπει να εξετάζουν εναλλακτικές λύσεις για τα αντιχολινεργικά φάρμακα, για τους ηλικιωμένους, είπε.
Οι μελέτες σίγουρα δημιουργούν νέα γνώση αλλά πάντα χρειάζονται την ερμηνεία και την αξιολόγηση απο έμπειρους ειδικούς έτσι ώστε τελικά να χρησιμοποιηθούν προς όφελος των ασθενών.
