13 στα 14 αντικαταθλιπτικά δεν είναι πιο αποτελεσματικά από το εικονικό φάρμακο σε παιδιά και εφήβους

Ο κ. Δημήτρης Παπαθάνασιου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής, μας αναλύει στατιστικές μελέτες και μας ενημερώνει σχετικά  με την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών στην καταπολέμηση της μείζονος κατάθλιψης  στους εφήβους.

 « Τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά χάπια είναι αναποτελεσματικά, και μερικά μπορεί να είναι επικίνδυνα για παιδιά και εφήβους με μείζονα κατάθλιψη , σύμφωνα με την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα συγκριτική μελέτη αυτών των φαρμάκων « συνοψίζει η ανακοίνωση που συνοδεύει την μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περίφημο ιατρικό περιοδικό The Lancet .

 Ο Andrea Cipriani του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Ηνωμένο Βασίλειο) και ο Peng Xie από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο του Chongqing (Κίνα), με 17  συναδέλφους τους , διεξήγαγαν μια συστηματική ανασκόπηση των μελετών που δημοσιεύθηκαν μέχρι το Μάιο του 2015.

Εντόπισαν 34 τυχαιοποιημένες διπλά τυφλές μελέτες επιλέξιμες για μια μετα-ανάλυση.  Σε αυτές τις μελέτες λαμβάνουν μέρος συνολικά 5260 συμμετέχοντες (9-18 ετών) και 14 αντικαταθλιπτικά:

• αμιτριπτυλίνη (Elavil, Laroxyl)
• σιταλοπράμη (Celexa, Seropram)
• Κλομιπραμίνη (Anafranil)
• δεσιπραμίνη (Pertofran)
• δουλοξετινη (Cymbalta)
• εσιταλοπράμη (Seroplex, Lexapro, Cipralex)
• Η φλουοξετίνη (Prozac)
• Ιμιπραμίνη (Tofranil)
• μιρταζαπίνη (Norset)
• νεφαζοδόνη (Serzone)
• νορτριπτυλίνη (Sensoval, Aventyl, Pamelor, Norpress, Allegron, Noritren, Nortrilen)
• παροξετίνη (Seroxat Paxil, Paxil)
• σερτραλίνη (Zoloft)
• η βενλαφαξίνη (Effexor)

Από αυτά, μόνο η φλουοξετίνη (Prozac) ήταν στατιστικά πιο αποτελεσματικό από το εικονικό φάρμακο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Επίσης ήταν καλύτερα ανεκτή από duloxetine (Cymbalta) και ιμιπραμίνη (Tofranil).

Η βενλαφαξίνη (Effexor) συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο για αυτοκτονικό ιδεασμό (σκέψεις αυτοκτονίας) και απόπειρες αυτοκτονίας σε σύγκριση με εικονικό φάρμακο και πέντε άλλα αντικαταθλιπτικά.  Το ποσοστό διακοπής της φαρμακοθεραπείας  λόγω  παρενεργειών ήταν υψηλότερα μεταξύ των συμμετεχόντων που έλαβαν ιμιπραμίνη (Tofranil), η βενλαφαξίνη (Effexor) και δουλοξετίνη (Cymbalta) από εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα και ο κίνδυνος σοβαρών παρενέργειών παραμένουν αβέβαιες λόγω του μικρού αριθμού των διαθέσιμων κλινικών δοκιμών, του κακού σχεδιασμού τους, καθώς και της επιλεκτικής δημοσίευσης των αποτελεσμάτων, προειδοποιούν οι συγγραφείς της ερευνάς.

« Κατά την εξέταση της σχέσης κινδύνου-οφέλους των αντικαταθλιπτικών στη θεραπεία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, τα φάρμακα αυτά δεν φαίνεται να προσφέρουν ένα σαφές πλεονέκτημα για τα παιδιά και τους εφήβους. « η Φλουοξετίνη είναι πιθανώς  η καλύτερη επιλογή  που πρέπει να εξετάσουμε  αν μια φαρμακευτική θεραπεία ενδείκνυται », καταλήγουν οι ερευνητές.

« Δεν μπορούμε  να είμαστε απόλυτα σίγουροι σχετικά με την ακρίβεια των πληροφοριών που περιέχονται σε δημοσιευμένες μελέτες », εξηγεί ο Andrea Cipriani. Δίχως  πρόσβαση στα δεδομένα σε ατομικό επίπεδο, είναι δύσκολο να γίνουν ακριβείς εκτιμήσεις της επίδρασης αυτών των φαρμάκων, είπε. Πρέπει να υπάρξει ένας μετασχηματισμός της υπάρχουσας επιστημονικής κουλτούρας προς μια κατεύθυνση όπου η κοινή χρήση των δεδομένων πρέπει να είναι ο κανόνας, είπε.

Η Μείζων (βαριά) κατάθλιψη είναι κοινή μεταξύ των παιδιών και των εφήβων, που επηρεάζει περίπου το 3% των παιδιών ηλικίας 6 έως 12 και 6% των εφήβων ηλικίας 13 έως 18 ετών, αναφέρουν οι συντάκτες. Οι Ψυχολογικές θεραπείες συνιστάται ως η πρώτη γραμμή θεραπείας για την κατάθλιψη σε αρκετές κλινικές κατευθυντήριες γραμμές, και το 2004, ο αμερικανικός οργανισμός του φαρμάκου, η υπηρεσία τροφίμων και φαρμάκων (FDA), εξέδωσε  μια προειδοποίηση κατά της χρήσης  αντικαταθλιπτικών μεταξύ των νέων μέχρι 24 ετών λόγω των ανησυχιών σχετικά με τον αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων και συμπεριφορών.

Ωστόσο, η χρήση των αντικαταθλιπτικών αυξάνεται αργά αλλά σταθερά μεταξύ 2005 και 2012. Το ποσοστό των παιδιών και των εφήβων (0-19 ετών) που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε από 1.3% σε 1,6%, και στο Ηνωμένο Βασίλειο από 0,7%, στο 1,1%.  Η Σερτραλίνη (Zoloft) είναι τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά  στις Ηνωμένες Πολιτείες και η φλουοξετίνη (Prozac) είναι  στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι μελέτες αποτελούν πολύτιμο εργαλεία για τους ειδικούς, οι οποίοι μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα και να τα αξιοποιήσουν για τους ασθενείς του.